علمای شیعه

أیت الله سیّد علی شهرستانی از محققان واندیشمندان شیعه، پیش از غروب روز 28 رمضان 1377 ه.ق-۱۳۳۷ ه.ش، در شهر کربلا در خانواده اى دینی وعلمی دیده به جهان گشود. ایشان در موضوعات فقه کلامی، عقاید، فرق ادیان، دفع شبهات، علوم قرآن وحدیث، لغت عرب، تاریخ اسلام، سیره و. دست به تالیف زده است.

پدرش، فقیه گرانقدر آیت الله سیّد عبدالرضا (فرزند زین العابدین بن محمد حسین بن محمد علی بن محمد حسین) مرعشی مشهور به شهرستانی است.

مادرش، سیده فاطمه، دختر آیت الله سید محمد طاهر (فرزند محمد بن محسن بن عبدالله)  بحرانی غریفی است.

خاندان

خاندان مرعشی شهرستانی، وخاندان بوشهری بحرانی، از خانواده هاى قدیمی علمی و ریشه دار کربلا هستند که در کتاب الذریعة» ودیگرکتب به آثار علمی متعدد برجای مانده از آن ها اشاره شده است .آنان علاوه بر اینکه محل رجوع مردم بودند، امامت جماعت را نیز در حرم سید الشهداء بر عهده داشتند.

آیت الله سیّد زین العابدین (جدّ مؤلف) کتابی با عنوان فقه الطب» نگاشت و رومه الجمهوریه» عراق با اینکه گرایش ملی گرایانه داشت به معرفی این کتاب و نویسنده آن پرداخت ودر آن اشاره نمود که لازم است پژوهشگران به این کتاب اهتمام ورزند و از آن بهره ببرند.

همچنین در کتاب های تراجم در شرح حال سید محمد طاهر، جد دیگر وى را که می نگریم در      می یابیم که وی، افزون بر احاطه به فقه واصول، در هیئت و ریاضیات نیز تبحّر داشت.

باری، علامه محقق، سید علی شهرستانی از سادات مرعشی است، کسانی که در میان آنان، عالمان، شاعران، ادیبان ووزیرانی سر بر افراشتند و بر ولایت طبرستان ـ در قرن هشتم هجری ـ حاکم شدند. حکومت مرعشیان دو قرن ادامه یافت تا اینکه به دست صفویان برچیده شد. پس از آن اجداد وی، در زمان صفویه در اصفهان سکنی گزیدند تا اینکه در پى هجوم سلطان محمود غایى افغان بر مناطقی از پاکستان وایران و

ترکمنستان و سیطره اش بر اصفهان (پایتخت دولت صفویه)، در سال ۱۱۳۴ه.ق -۱۱۰۰ه.ش، اَجداد پیشین سید به همراه خانواده های علماى دیگر همچون (سادات آل بحر العلوم، آل صاحب جواهر و.) به عتبات هجرت نمودند، هم چنین استاد کل وحید بهبهانی به شهر کربلا رفت، با وجودِ این شمع تابان، همه نزد وى گرد آمدند. پس از بیماری و درگذشت محقق بهبهانی، بعضی از آنها به نجف اشرف هجرت گزیدند و برخی در کربلا ماندند.

برخی از بزرگان خاندان

·        سید محمد حسین(اول) حسینی مرعشی (جدّ اعلاى این خاندان، متوفی ۱۲۳۰ه.ق) با زینب بیگم دختر میرزا محمد مهدی شهرستانی(متوفی ۱۲۱۶ه.ق. و یکی از مهادی اربعه) ازدواج می کند و از آن زمان به بعد، سادات حسینی مرعشی کربلا، با لقب حسینی مرعشی شهرستانی معروف می گردند.

 او با ملا احمد بهبهانی(آل آقا) به هند سفر می کند.

ملا احمد، جزئیات این سفر را در کتاب مرآت الاحوال جهان نما» بیان مى دارد.

 

·        فرزند او، میرزا محمدعلی(ثانی) – متوفی ۱۲۹۰ ه.ق- با فاطمه خانم، دختر آقا احمد بهبهانی(فرزند آقا محمدعلی کرمانشاهی بن محمدباقر وحید بهبهانی) ازدواج می کند.

·        و نوه ی او، سید محمدحسین(ثانی) – از شاگردان مبرّز فاضل اردکانی و صاحب بیش از صد جلد کتاب در علوم مختلف، متوفی ۱۳۱۵ ه.ق- از طریق استاد کل، وحید بهبهانی به شیخ مفید می رسد؛ زیرا مرحوم وحید بهبهانی (بر اساس آنچه شرح حال نویسان در کتاب ها آورده اند) از نوادگان شیخ مفید است.

.

نیز از سوى وحید بهبهانی، به شیخ محمد تقی مجلسی می رسد؛ زیرا مادر وحید بهبهانی، دختر آمنه است که دختر مجلسی اول مى باشد همو که ملا صالح مازندرانی ـ شارح اصول کافی ـ او را به همسری گرفت.

·        از دیگر بزرگان ، سید میرزا محمدعلى (ثالث) شهرستانى- متوفی۱۳۴۴ه.ق، از شاگردان پدرش سید محمدحسین(ثانی) و مجدّد شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی - عموى پدرِ استاد شهرستانی، و دایى جدّش سید محمد طاهر می باشد. او همچون شیخ انصاری از عالمانی بود که گرفتن اموالی را که از موقوفات اوده» هند - که در آن زمان تحت تسلط کمپانی هند شرقی قرار داشت - و براى حوزه هاى علمیه در عراق فرستاده می شد امتناع می کرد.

در تاریخ عراق آمده است:

مستر پرسی کاکس (نماینده بریتانیا در خاورمیانه) شخصاً به زیارت میرزا علی شهرستانی آمد، چون درب منزل رسید و در زد، سید از پنجره گردن کشید و او را به همراه یکى از خویشاوندانش دید، دریافت که براى غرضی که در دل نهفته دارد، آمده است.

به اتاقش رفت واین سوره را نوشت و آن را از پنجره برایش فرستاد:

(قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ *لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *وَ لاَ أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ)

بگو: اى کافران آنچه را شما مى پرستید من نمى پرستم وآنچه را من مى پرستم شما نمى پرستید، نه شما پرستنده خداى منید و نه من پرستنده خداى شما، دین شما براى خودتان ودین من براى خودم.

نماینده بریتانیا با مشاهده این آیات دریافت که سید به رویارویى با او رغبت ندارد و بازگشت.

سید میرزا محمدعلی(ثالث) شهرستانی، به همراه شیخ مهدی خالصی و میرزاى نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی، یکی از مراجع چهار گانه اى است که پس از تشکیل حکومت جدید در عراق (که به دنبال اشغال عراق از سوی بریتانیا سامان یافت) از عراق به ایران تبعید شدند.

اَجداد مؤلف، مانند دیگر فرزندان پیامبر9 از رنج آوارگی وبی خانمانی مصون نماندند.

مُشرّدونَ نُفوا عن عُقرِ دارِهمُ             کأنَّهم قد جَنَوا مَا لیسَ یُغتَفرُ

از خانه و کاشانه شان آواره ورانده شدند، گویا به جنایتی نابخشودنی دست بازیدند.

·        بعض از آنها در مدینه منوره، در بقیع مدفون اند. مانند: امام سجاد7 وفرزندش حسین اصغر.

·        بعضی در (روم) به خاک سپرده شدند. مانند: حسن محدّث (دکّه) فرزند حسین اصغر (فرزند امام سجاد7) که روایات وى در کتاب هاى حدیثی (تهذیب الاحکام وغیر آن) وجود دارد.

·        برخی در (شوشتر) دفن شدند. مانند: امام زاده عبدالله، که سرش در ورودی شهر شوشتر از سمت اهواز» دفن است و جسدش در شهر باغ ملک» (بعد از رامهرمز» قبل از شهر ایذه») مدفون مى باشد.

·        بعضی در شهر آمل» استان مازندران دفن است. مانند: سید قوام الدین، مؤسس سلسله حاکم در طبرستان.

·        اَجداد نزدیک تر ایشان، همگی در عراق، در مقبره خانوادگی که در حرم مطهر سیّدالشهداء پشت قبور شهداى کربلا قرار دارد مدفون اند.

تحصیلات 

استاد محقق، سید علی شهرستانی، پس از پایان دوره متوسطه، وارد حوزه علمیه در کربلا شد؛ نحو، صرف، منطق، معانی بیان، بلاغت و مقداری از فقه واصول را نزد شیخ جعفر رشتی، شیخ عبد الحسن بیضائی، سید مختار هندی، شیخ عبدالرضا صافی و. استفاده نمود.

درپی فشار وسخت گیری نظام بعثی صدامی بر خاندان مذهبی و شخصیت هاى دینی و حوزه های علمیه، استاد شهرستانی به همراه خانواده اش، در سال 1356شمسى به ایران هجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و داماد آیة الله شیخ حسن على مروارید (یکی از عالمان بزرگ مشهد) گردید.

وى درحوزه علمیه شهرمقدس مشهد» تحصیل علوم ودرس وبحث را ادامه داد و نزد اساتید زیر حاضر شد:

·        مکاسب را نزد آیة الله میرزا علی فلسفی فرا گرفت.

·        رسائل وکفایه را نزد آیة الله سید حسن مرتضوی آموخت.

·        منظومه سبزواری و بخشی از اسفار را نزد آیة الله سید عز الدین زنجانی درس گرفت.

پس از اتمام دروس سطح، به دوره عالی دروس حوزه گام نهاد ودر کرسی های درس خارج آیات : میرزا علی فلسفی، سید ابراهیم علم الهدى، سید حسن مرتضوی، حاضر شد و تقریرات درس این بزرگان فقه واصول وفلسفه را به زبان عربی نوشت.

فعالیت هاى علمی

علامه شهرستانی، همراه با حضور در دروس اساتید بزرگ حوزه ونگارش آموزه هاى آنها، به فعالیت هاى علمی دست یازید و پیرامون برخی از شئون فکرى واجتماعی در بعضی از مجله هاى دینی، با نام واقعی اش ویا با نام مستعار، دست به قلم زد. مقاله هاى چندی را درباره مسلمانان جهان (فیلیپین، امریکا،.) نوشت که در مجله الإرشاد» (که در مشهد انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

وپیرامون سنت نبوی بعد از پیامبر، ازدواج اُم کلثوم، و. مقالاتی را نوشت که در مجله تراثنا» (که در قم انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

سپس به نگارش مقاله در مجله المصباح» و مجله امامت پژوهی» و دیگر فصل نامه ها وماهنامه ها پرداخت.

بیشتر اهتمام استاد شهرستانی، نگارش آثاری در امور اعتقادی است که به شئون مسلمانان وریشه های اختلاف آنان تعلّق دارد.

بعضی از آثار ایشان به چاپ رسیده وبعضى در آستانه چاپ و برخی نیز مخطوط مى باشد.

آثار چاپی

·        وضوء النبی9 (وضوی پیامبر) در چهار جلد.

·        منع التدوین الحدیث (منع تدوین حدیث) در دو جلد.

·        حّیّ على خیر العمل، الشرعیّة والشعّاریة (شرعى وشعارى بودن حیعلة سوم در اذان).

·        الصلّاة خیر من النّومآیت الله سیّد علی شهرستانی از محققان واندیشمندان سرشناس شیعه، پیش از غروب روز 28 رمضان 1377 ه.ق-۱۳۳۷ ه.ش، در شهر کربلا در خانواده اى دینی وعلمی دیده به جهان گشود. ایشان در موضوعات فقه کلامی، عقاید، فرق ادیان، دفع شبهات، علوم قرآن وحدیث، لغت عرب، تاریخ اسلام، سیره و. دست به تالیف زده است.

پدرش، فقیه گرانقدر آیت الله سیّد عبدالرضا (فرزند زین العابدین بن محمد حسین بن محمد علی بن محمد حسین) مرعشی مشهور به شهرستانی است.

 

مادرش، سیده فاطمه، دختر آیت الله سید محمد طاهر (فرزند محمد بن محسن بن عبدالله)  بحرانی غریفی است.

خاندان

خاندان مرعشی شهرستانی، وخاندان بوشهری بحرانی، از خانواده هاى قدیمی علمی و ریشه دار کربلا هستند که در کتاب الذریعة» ودیگرکتب به آثار علمی متعدد برجای مانده از آن ها اشاره شده است .آنان علاوه بر اینکه محل رجوع مردم بودند، امامت جماعت را نیز در حرم سید الشهداء بر عهده داشتند.

آیت الله سیّد زین العابدین (جدّ مؤلف) کتابی با عنوان فقه الطب» نگاشت و رومه الجمهوریه» عراق با اینکه گرایش ملی گرایانه داشت به معرفی این کتاب و نویسندهآن پرداخت ودر آن اشاره نمود که لازم است پژوهشگران به این کتاب اهتمام ورزند و از آن بهره ببرند.

باری، آیت الله سید علی شهرستانی از سادات مرعشی است، کسانی که در میان آنان، عالمان، شاعران، ادیبان ووزیرانی سر بر افراشتند و بر ولایت طبرستان ـ در قرن هشتم هجری ـ حاکم شدند. حکومت مرعشیان دو قرن ادامه یافت تا اینکه به دست صفویان برچیده شد. پس از آن اجداد وی، در زمان صفویه در اصفهان سکنی گزیدند تا اینکه در پى هجوم سلطان محمود غایى افغان بر مناطقی از پاکستان وایران و

ترکمنستان و سیطره اش بر اصفهان (پایتخت دولت صفویه)، در سال ۱۱۳۴ه.ق -۱۱۰۰ه.ش، اَجداد پیشین سید به همراه خانواده های علماى دیگر همچون (سادات آل بحر العلوم، آل صاحب جواهر و.) به عتبات هجرت نمودند، هم چنین استاد کل وحید بهبهانی به شهر کربلا رفت، با وجودِ این شمع تابان، همه نزد وى گرد آمدند. پس از بیماری و درگذشت محقق بهبهانی، بعضی از آنها به نجف اشرف هجرت گزیدند و برخی در کربلا ماندند.

برخی از بزرگان خاندان

·        سید محمد حسین(اول) حسینی مرعشی (جدّ اعلاى این خاندان، متوفی ۱۲۳۰ه.ق) با زینب بیگم دختر میرزا محمد مهدی شهرستانی(متوفی ۱۲۱۶ه.ق. و یکی از مهادی اربعه) ازدواج می کند و از آن زمان به بعد، سادات حسینی مرعشی کربلا، با لقب حسینی مرعشی شهرستانی معروف می گردند.

 او با ملا احمد بهبهانی(آل آقا) به هند سفر می کند.

ملا احمد، جزئیات این سفر را در کتاب مرآت الاحوال جهان نما» بیان مى دارد.

 

·        فرزند او، میرزا محمدعلی(ثانی) – متوفی ۱۲۹۰ ه.ق- با فاطمه خانم، دختر آقا احمد بهبهانی(فرزند آقا محمدعلی کرمانشاهی بن محمدباقر وحید بهبهانی) ازدواج می کند.

·        و نوه ی او، سید محمدحسین(ثانی) – از شاگردان مبرّز فاضل اردکانی و صاحب بیش از صد جلد کتاب در علوم مختلف، متوفی ۱۳۱۵ ه.ق- از طریق استاد کل، وحید بهبهانی به شیخ مفید می رسد؛ زیرا مرحوم وحید بهبهانی (بر اساس آنچه شرح حال نویسان در کتاب ها آورده اند) از نوادگان شیخ مفید است.

نیز از سوى وحید بهبهانی، به شیخ محمد تقی مجلسی می رسد؛ زیرا مادر وحید بهبهانی، دختر آمنه است که دختر مجلسی اول مى باشد همو که ملا صالح مازندرانی ـ شارح اصول کافی ـ او را به همسری گرفت.

·        از دیگر بزرگان ، سید میرزا محمدعلى (ثالث) شهرستانى- متوفی۱۳۴۴ه.ق، از شاگردان پدرش سید محمدحسین(ثانی) و مجدّد شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی - عموى پدرِ استاد شهرستانی، و دایى جدّش سید محمد طاهر می باشد. او همچون شیخ انصاری از عالمانی بود که گرفتن اموالی را که از موقوفات اوده» هند - که در آن زمان تحت تسلط کمپانی هند شرقی قرار داشت - و براى حوزه هاى علمیه در عراق فرستاده می شد امتناع می کرد.

در تاریخ عراق آمده است:

مستر پرسی کاکس (نماینده بریتانیا در خاورمیانه) شخصاً به زیارت میرزا علی شهرستانی آمد، چون درب منزل رسید و در زد، سید از پنجره گردن کشید و او را به همراه یکى از خویشاوندانش دید، دریافت که براى غرضی که در دل نهفته دارد، آمده است.

به اتاقش رفت واین سوره را نوشت و آن را از پنجره برایش فرستاد:

(قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ *لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *وَ لاَ أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ)

بگو: اى کافران آنچه را شما مى پرستید من نمى پرستم وآنچه را من مى پرستم شما نمى پرستید، نه شما پرستنده خداى منید و نه من پرستنده خداى شما، دین شما براى خودتان ودین من براى خودم.

نماینده بریتانیا با مشاهده این آیات دریافت که سید به رویارویى با او رغبت ندارد و بازگشت.

سید میرزا محمدعلی(ثالث) شهرستانی، به همراه شیخ مهدی خالصی و میرزاى نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی، یکی از مراجع چهار گانه اى است که پس از تشکیل حکومت جدید در عراق (که به دنبال اشغال عراق از سوی بریتانیا سامان یافت) از عراق به ایران تبعید شدند.

اَجداد مؤلف، مانند دیگر فرزندان پیامبر9 از رنج آوارگی وبی خانمانی مصون نماندند.

مُشرّدونَ نُفوا عن عُقرِ دارِهمُ             کأنَّهم قد جَنَوا مَا لیسَ یُغتَفرُ

از خانه و کاشانه شان آواره ورانده شدند، گویا به جنایتی نابخشودنی دست بازیدند.

·        بعض از آنها در مدینه منوره، در بقیع مدفون اند. مانند: امام سجاد7 وفرزندش حسین اصغر.

·        بعضی در (روم) به خاک سپرده شدند. مانند: حسن محدّث (دکّه) فرزند حسین اصغر (فرزند امام سجاد7) که روایات وى در کتاب هاى حدیثی (تهذیب الاحکام وغیر آن) وجود دارد.

·        برخی در (شوشتر) دفن شدند. مانند: امام زاده عبدالله، که سرش در ورودی شهر شوشتر از سمت اهواز» دفن است و جسدش در شهر باغ ملک» (بعد از رامهرمز» قبل از شهر ایذه») مدفون مى باشد.

·        بعضی در شهر آمل» استان مازندران دفن است. مانند: سید قوام الدین، مؤسس سلسله حاکم در طبرستان.

·        اَجداد نزدیک تر ایشان، همگی در عراق، در مقبره خانوادگی که در حرم مطهر سیّدالشهداء پشت قبور شهداى کربلا قرار دارد مدفون اند.

تحصیلات 

استاد محقق، سید علی شهرستانی، پس از پایان دوره متوسطه، وارد حوزه علمیه در کربلا شد؛ نحو، صرف، منطق، معانی بیان، بلاغت و مقداری از فقه واصول را نزد شیخ جعفر رشتی، شیخ عبد الحسن بیضائی، سید مختار هندی، شیخ عبدالرضا صافی و. استفاده نمود.

درپی فشار وسخت گیری نظام بعثی صدامی بر خاندان مذهبی و شخصیت هاى دینی و حوزه های علمیه، استاد شهرستانی به همراه خانواده اش، در سال 1356شمسى به ایران هجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و داماد آیة الله شیخ حسن على مروارید (یکی از عالمان بزرگ مشهد) گردید.

وى درحوزه علمیه شهرمقدس مشهد» تحصیل علوم ودرس وبحث را ادامه داد و نزد اساتید زیر حاضر شد:

·        مکاسب را نزد آیة الله میرزا علی فلسفی فرا گرفت.

·        رسائل وکفایه را نزد آیة الله سید حسن مرتضوی آموخت.

·        منظومه سبزواری و بخشی از اسفار را نزد آیة الله سید عز الدین زنجانی درس گرفت.

پس از اتمام دروس سطح، به دوره عالی دروس حوزه گام نهاد ودر کرسی های درس خارج آیات : میرزا علی فلسفی، سید ابراهیم علم الهدى، سید حسن مرتضوی، حاضر شد و تقریرات درس این بزرگان فقه واصول وفلسفه را به زبان عربی نوشت.

فعالیت هاى علمی

علامه شهرستانی، همراه با حضور در دروس اساتید بزرگ حوزه ونگارش آموزه هاى آنها، به فعالیت هاى علمی دست یازید و پیرامون برخی از شئون فکرى واجتماعی در بعضی از مجله هاى دینی، با نام واقعی اش ویا با نام مستعار، دست به قلم زد. مقاله هاى چندی را درباره مسلمانان جهان (فیلیپین، امریکا،.) نوشت که در مجله الإرشاد» (که در مشهد انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

وپیرامون سنت نبوی بعد از پیامبر، ازدواج اُم کلثوم، و. مقالاتی را نوشت که در مجله تراثنا» (که در قم انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

سپس به نگارش مقاله در مجله المصباح» و مجله امامت پژوهی» و دیگر فصل نامه ها وماهنامه ها پرداخت.

بیشتر اهتمام استاد شهرستانی، نگارش آثاری در امور اعتقادی است که به شئون مسلمانان وریشه های اختلاف آنان تعلّق دارد.

بعضی از آثار ایشان به چاپ رسیده وبعضى در آستانه چاپ و برخی نیز مخطوط مى باشد.

آثار چاپی

·        وضوء النبی (وضوی پیامبر) در چهار جلد.

·        منع تدوین الحدیث (منع تدوین حدیث) در دو جلد

آیت الله سیّد علی شهرستانی از محققان واندیشمندان سرشناس شیعه، پیش از غروب روز 28 رمضان 1377 ه.ق-۱۳۳۷ ه.ش، در شهر کربلا در خانواده اى دینی وعلمی دیده به جهان گشود. ایشان در موضوعات فقه کلامی، عقاید، فرق ادیان، دفع شبهات، علوم قرآن وحدیث، لغت عرب، تاریخ اسلام، سیره و. دست به تالیف زده است.

پدرش، فقیه گرانقدر آیت الله سیّد عبدالرضا (فرزند زین العابدین بن محمد حسین بن محمد علی بن محمد حسین) مرعشی مشهور به شهرستانی است.

 

مادرش، سیده فاطمه، دختر آیت الله سید محمد طاهر (فرزند محمد بن محسن بن عبدالله)  بحرانی غریفی است.

خاندان

خاندان مرعشی شهرستانی، وخاندان بوشهری بحرانی، از خانواده هاى قدیمی علمی و ریشه دار کربلا هستند که در کتاب الذریعة» ودیگرکتب به آثار علمی متعدد برجای مانده از آن ها اشاره شده است .آنان علاوه بر اینکه محل رجوع مردم بودند، امامت جماعت را نیز در حرم سید الشهداء بر عهده داشتند.

آیت الله سیّد زین العابدین (جدّ مؤلف) کتابی با عنوان فقه الطب» نگاشت و رومه الجمهوریه» عراق با اینکه گرایش ملی گرایانه داشت به معرفی این کتاب و نویسندهآن پرداخت ودر آن اشاره نمود که لازم است پژوهشگران به این کتاب اهتمام ورزند و از آن بهره ببرند.

باری، آیت الله سید علی شهرستانی از سادات مرعشی است، کسانی که در میان آنان، عالمان، شاعران، ادیبان ووزیرانی سر بر افراشتند و بر ولایت طبرستان ـ در قرن هشتم هجری ـ حاکم شدند. حکومت مرعشیان دو قرن ادامه یافت تا اینکه به دست صفویان برچیده شد. پس از آن اجداد وی، در زمان صفویه در اصفهان سکنی گزیدند تا اینکه در پى هجوم سلطان محمود غایى افغان بر مناطقی از پاکستان وایران و

ترکمنستان و سیطره اش بر اصفهان (پایتخت دولت صفویه)، در سال ۱۱۳۴ه.ق -۱۱۰۰ه.ش، اَجداد پیشین سید به همراه خانواده های علماى دیگر همچون (سادات آل بحر العلوم، آل صاحب جواهر و.) به عتبات هجرت نمودند، هم چنین استاد کل وحید بهبهانی به شهر کربلا رفت، با وجودِ این شمع تابان، همه نزد وى گرد آمدند. پس از بیماری و درگذشت محقق بهبهانی، بعضی از آنها به نجف اشرف هجرت گزیدند و برخی در کربلا ماندند.

برخی از بزرگان خاندان

·        سید محمد حسین(اول) حسینی مرعشی (جدّ اعلاى این خاندان، متوفی ۱۲۳۰ه.ق) با زینب بیگم دختر میرزا محمد مهدی شهرستانی(متوفی ۱۲۱۶ه.ق. و یکی از مهادی اربعه) ازدواج می کند و از آن زمان به بعد، سادات حسینی مرعشی کربلا، با لقب حسینی مرعشی شهرستانی معروف می گردند.

 او با ملا احمد بهبهانی(آل آقا) به هند سفر می کند.

ملا احمد، جزئیات این سفر را در کتاب مرآت الاحوال جهان نما» بیان مى دارد.

 

·        فرزند او، میرزا محمدعلی(ثانی) – متوفی ۱۲۹۰ ه.ق- با فاطمه خانم، دختر آقا احمد بهبهانی(فرزند آقا محمدعلی کرمانشاهی بن محمدباقر وحید بهبهانی) ازدواج می کند.

·        و نوه ی او، سید محمدحسین(ثانی) – از شاگردان مبرّز فاضل اردکانی و صاحب بیش از صد جلد کتاب در علوم مختلف، متوفی ۱۳۱۵ ه.ق- از طریق استاد کل، وحید بهبهانی به شیخ مفید می رسد؛ زیرا مرحوم وحید بهبهانی (بر اساس آنچه شرح حال نویسان در کتاب ها آورده اند) از نوادگان شیخ مفید است.

نیز از سوى وحید بهبهانی، به شیخ محمد تقی مجلسی می رسد؛ زیرا مادر وحید بهبهانی، دختر آمنه است که دختر مجلسی اول مى باشد همو که ملا صالح مازندرانی ـ شارح اصول کافی ـ او را به همسری گرفت.

·        از دیگر بزرگان ، سید میرزا محمدعلى (ثالث) شهرستانى- متوفی۱۳۴۴ه.ق، از شاگردان پدرش سید محمدحسین(ثانی) و مجدّد شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی - عموى پدرِ استاد شهرستانی، و دایى جدّش سید محمد طاهر می باشد. او همچون شیخ انصاری از عالمانی بود که گرفتن اموالی را که از موقوفات اوده» هند - که در آن زمان تحت تسلط کمپانی هند شرقی قرار داشت - و براى حوزه هاى علمیه در عراق فرستاده می شد امتناع می کرد.

در تاریخ عراق آمده است:

مستر پرسی کاکس (نماینده بریتانیا در خاورمیانه) شخصاً به زیارت میرزا علی شهرستانی آمد، چون درب منزل رسید و در زد، سید از پنجره گردن کشید و او را به همراه یکى از خویشاوندانش دید، دریافت که براى غرضی که در دل نهفته دارد، آمده است.

به اتاقش رفت واین سوره را نوشت و آن را از پنجره برایش فرستاد:

(قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ *لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *وَ لاَ أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ)

بگو: اى کافران آنچه را شما مى پرستید من نمى پرستم وآنچه را من مى پرستم شما نمى پرستید، نه شما پرستنده خداى منید و نه من پرستنده خداى شما، دین شما براى خودتان ودین من براى خودم.

نماینده بریتانیا با مشاهده این آیات دریافت که سید به رویارویى با او رغبت ندارد و بازگشت.

سید میرزا محمدعلی(ثالث) شهرستانی، به همراه شیخ مهدی خالصی و میرزاى نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی، یکی از مراجع چهار گانه اى است که پس از تشکیل حکومت جدید در عراق (که به دنبال اشغال عراق از سوی بریتانیا سامان یافت) از عراق به ایران تبعید شدند.

اَجداد مؤلف، مانند دیگر فرزندان پیامبر9 از رنج آوارگی وبی خانمانی مصون نماندند.

مُشرّدونَ نُفوا عن عُقرِ دارِهمُ             کأنَّهم قد جَنَوا مَا لیسَ یُغتَفرُ

از خانه و کاشانه شان آواره ورانده شدند، گویا به جنایتی نابخشودنی دست بازیدند.

·        بعض از آنها در مدینه منوره، در بقیع مدفون اند. مانند: امام سجاد7 وفرزندش حسین اصغر.

·        بعضی در (روم) به خاک سپرده شدند. مانند: حسن محدّث (دکّه) فرزند حسین اصغر (فرزند امام سجاد7) که روایات وى در کتاب هاى حدیثی (تهذیب الاحکام وغیر آن) وجود دارد.

·        برخی در (شوشتر) دفن شدند. مانند: امام زاده عبدالله، که سرش در ورودی شهر شوشتر از سمت اهواز» دفن است و جسدش در شهر باغ ملک» (بعد از رامهرمز» قبل از شهر ایذه») مدفون مى باشد.

·        بعضی در شهر آمل» استان مازندران دفن است. مانند: سید قوام الدین، مؤسس سلسله حاکم در طبرستان.

·        اَجداد نزدیک تر ایشان، همگی در عراق، در مقبره خانوادگی که در حرم مطهر سیّدالشهداء پشت قبور شهداى کربلا قرار دارد مدفون اند.

تحصیلات 

استاد محقق، سید علی شهرستانی، پس از پایان دوره متوسطه، وارد حوزه علمیه در کربلا شد؛ نحو، صرف، منطق، معانی بیان، بلاغت و مقداری از فقه واصول را نزد شیخ جعفر رشتی، شیخ عبد الحسن بیضائی، سید مختار هندی، شیخ عبدالرضا صافی و. استفاده نمود.

درپی فشار وسخت گیری نظام بعثی صدامی بر خاندان مذهبی و شخصیت هاى دینی و حوزه های علمیه، استاد شهرستانی به همراه خانواده اش، در سال 1356شمسى به ایران هجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و داماد آیة الله شیخ حسن على مروارید (یکی از عالمان بزرگ مشهد) گردید.

وى درحوزه علمیه شهرمقدس مشهد» تحصیل علوم ودرس وبحث را ادامه داد و نزد اساتید زیر حاضر شد:

·        مکاسب را نزد آیة الله میرزا علی فلسفی فرا گرفت.

·        رسائل وکفایه را نزد آیة الله سید حسن مرتضوی آموخت.

·        منظومه سبزواری و بخشی از اسفار را نزد آیة الله سید عز الدین زنجانی درس گرفت.

پس از اتمام دروس سطح، به دوره عالی دروس حوزه گام نهاد ودر کرسی های درس خارج آیات : میرزا علی فلسفی، سید ابراهیم علم الهدى، سید حسن مرتضوی، حاضر شد و تقریرات درس این بزرگان فقه واصول وفلسفه را به زبان عربی نوشت.

فعالیت هاى علمی

علامه شهرستانی، همراه با حضور در دروس اساتید بزرگ حوزه ونگارش آموزه هاى آنها، به فعالیت هاى علمی دست یازید و پیرامون برخی از شئون فکرى واجتماعی در بعضی از مجله هاى دینی، با نام واقعی اش ویا با نام مستعار، دست به قلم زد. مقاله هاى چندی را درباره مسلمانان جهان (فیلیپین، امریکا،.) نوشت که در مجله الإرشاد» (که در مشهد انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

وپیرامون سنت نبوی بعد از پیامبر، ازدواج اُم کلثوم، و. مقالاتی را نوشت که در مجله تراثنا» (که در قم انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

سپس به نگارش مقاله در مجله المصباح» و مجله امامت پژوهی» و دیگر فصل نامه ها وماهنامه ها پرداخت.

بیشتر اهتمام استاد شهرستانی، نگارش آثاری در امور اعتقادی است که به شئون مسلمانان وریشه های اختلاف آنان تعلّق دارد.

بعضی از آثار ایشان به چاپ رسیده وبعضى در آستانه چاپ و برخی نیز مخطوط مى باشد.

آثار چاپی

·        وضوء النبی (وضوی پیامبر) در چهار جلد.

·        منع تدوین الحدیث (منع تدوین حدیث) در دو جلد

آیت الله سیّد علی شهرستانی از محققان واندیشمندان سرشناس شیعه، پیش از غروب روز 28 رمضان 1377 ه.ق-۱۳۳۷ ه.ش، در شهر کربلا در خانواده اى دینی وعلمی دیده به جهان گشود. ایشان در موضوعات فقه کلامی، عقاید، فرق ادیان، دفع شبهات، علوم قرآن وحدیث، لغت عرب، تاریخ اسلام، سیره و. دست به تالیف زده است.

 

 

پدرش، فقیه گرانقدر آیت الله سیّد عبدالرضا (فرزند زین العابدین بن محمد حسین بن محمد علی بن محمد حسین) مرعشی مشهور به شهرستانی است.

 

 

 

مادرش، سیده فاطمه، دختر آیت الله سید محمد طاهر (فرزند محمد بن محسن بن عبدالله)  بحرانی غریفی است.

 

خاندان

خاندان مرعشی شهرستانی، وخاندان بحرانی، از خانواده هاى قدیمی علمی و ریشه دار کربلا هستند که در کتاب الذریعة» ودیگرکتب به آثار علمی متعدد برجای مانده از آن ها اشاره شده است .آنان علاوه بر اینکه محل رجوع مردم بودند، امامت جماعت را نیز در حرم سید الشهداء بر عهده داشتند.

 

آیت الله سیّد زین العابدین (جدّ مؤلف) کتابی با عنوان فقه الطب» نگاشت و رومه الجمهوریه» عراق با اینکه گرایش ملی گرایانه داشت به معرفی این کتاب و نویسندهآن پرداخت ودر آن اشاره نمود که لازم است پژوهشگران به این کتاب اهتمام ورزند و از آن بهره ببرند.

 

 

 

 

 

باری، آیت الله سید علی شهرستانی از سادات مرعشی است، کسانی که در میان آنان، عالمان، شاعران، ادیبان ووزیرانی سر بر افراشتند و بر ولایت طبرستان ـ در قرن هشتم هجری ـ حاکم شدند. حکومت مرعشیان دو قرن ادامه یافت تا اینکه به دست صفویان برچیده شد. پس از آن اجداد وی، در زمان صفویه در اصفهان سکنی گزیدند تا اینکه در پى هجوم سلطان محمود غایى افغان بر مناطقی از پاکستان وایران و

 

ترکمنستان و سیطره اش بر اصفهان (پایتخت دولت صفویه)، در سال ۱۱۳۴ه.ق -۱۱۰۰ه.ش، اَجداد پیشین سید به همراه خانواده های علماى دیگر همچون (سادات آل بحر العلوم، آل صاحب جواهر و.) به عتبات هجرت نمودند، هم چنین استاد کل وحید بهبهانی به شهر کربلا رفت، با وجودِ این شمع تابان، همه نزد وى گرد آمدند. پس از بیماری و درگذشت محقق بهبهانی، بعضی از آنها به نجف اشرف هجرت گزیدند و برخی در کربلا ماندند.

 

 

 

برخی از بزرگان خاندان

·        سید محمد حسین(اول) حسینی مرعشی (جدّ اعلاى این خاندان، متوفی ۱۲۳۰ه.ق) با زینب بیگم دختر میرزا محمد مهدی شهرستانی(متوفی ۱۲۱۶ه.ق. و یکی از مهادی اربعه) ازدواج می کند و از آن زمان به بعد، سادات حسینی مرعشی کربلا، با لقب حسینی مرعشی شهرستانی معروف می گردند.

 او با ملا احمد بهبهانی(آل آقا) به هند سفر می کند.

 

 

 

 

ملا احمد، جزئیات این سفر را در کتاب مرآت الاحوال جهان نما» بیان مى دارد.

 

·        فرزند او، میرزا محمدعلی(ثانی) – متوفی ۱۲۹۰ ه.ق- با فاطمه خانم، دختر آقا احمد بهبهانی(فرزند آقا محمدعلی کرمانشاهی بن محمدباقر وحید بهبهانی) ازدواج می کند.

 

·        و نوه ی او، سید محمدحسین(ثانی) – از شاگردان مبرّز فاضل اردکانی و صاحب بیش از صد جلد کتاب در علوم مختلف، متوفی ۱۳۱۵ ه.ق- از طریق استاد کل، وحید بهبهانی به شیخ مفید می رسد؛ زیرا مرحوم وحید بهبهانی (بر اساس آنچه شرح حال نویسان در کتاب ها آورده اند) از نوادگان شیخ مفید است.

 

 

 

 

 

 

 

 

نیز از سوى وحید بهبهانی، به شیخ محمد تقی مجلسی می رسد؛ زیرا مادر وحید بهبهانی، دختر آمنه است که دختر مجلسی اول مى باشد همو که ملا صالح مازندرانی ـ شارح اصول کافی ـ او را به همسری گرفت.

·        از دیگر بزرگان ، سید میرزا محمدعلى (ثالث) شهرستانى- متوفی۱۳۴۴ه.ق، از شاگردان پدرش سید محمدحسین(ثانی) و مجدّد شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی - عموى پدرِ استاد شهرستانی، و دایى جدّش سید محمد طاهر می باشد. او همچون شیخ انصاری از عالمانی بود که گرفتن اموالی را که از موقوفات اوده» هند - که در آن زمان تحت تسلط کمپانی هند شرقی قرار داشت - و براى حوزه هاى علمیه در عراق فرستاده می شد امتناع می کرد.

 

 

 

در تاریخ عراق آمده است:

مستر پرسی کاکس (نماینده بریتانیا در خاورمیانه) شخصاً به زیارت میرزا علی شهرستانی آمد، چون درب منزل رسید و در زد، سید از پنجره گردن کشید و او را به همراه یکى از خویشاوندانش دید، دریافت که براى غرضی که در دل نهفته دارد، آمده است.

به اتاقش رفت واین سوره را نوشت و آن را از پنجره برایش فرستاد:

(قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ *لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *وَ لاَ أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ  *وَ لاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ  *لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ)

 

 

 

 

بگو: اى کافران آنچه را شما مى پرستید من نمى پرستم وآنچه را من مى پرستم شما نمى پرستید، نه شما پرستنده خداى منید و نه من پرستنده خداى شما، دین شما براى خودتان ودین من براى خودم.

نماینده بریتانیا با مشاهده این آیات دریافت که سید به رویارویى با او رغبت ندارد و بازگشت.

 

سید میرزا محمدعلی(ثالث) شهرستانی، به همراه شیخ مهدی خالصی و میرزاى نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی، یکی از مراجع چهار گانه اى است که پس از تشکیل حکومت جدید در عراق (که به دنبال اشغال عراق از سوی بریتانیا سامان یافت) از عراق به ایران تبعید شدند.

 

 

 

 

 

اَجداد مؤلف، مانند دیگر فرزندان پیامبر9 از رنج آوارگی وبی خانمانی مصون نماندند.

مُشرّدونَ نُفوا عن عُقرِ دارِهمُ             کأنَّهم قد جَنَوا مَا لیسَ یُغتَفرُ

از خانه و کاشانه شان آواره ورانده شدند، گویا به جنایتی نابخشودنی دست بازیدند.

·        بعض از آنها در مدینه منوره، در بقیع مدفون اند. مانند: امام سجاد7 وفرزندش حسین اصغر.

·        بعضی در (روم) به خاک سپرده شدند. مانند: حسن محدّث (دکّه) فرزند حسین اصغر (فرزند امام سجاد7) که روایات وى در کتاب هاى حدیثی (تهذیب الاحکام وغیر آن) وجود دارد.

 

 

·        برخی در (شوشتر) دفن شدند. مانند: امام زاده عبدالله، که سرش در ورودی شهر شوشتر از سمت اهواز» دفن است و جسدش در شهر باغ ملک» (بعد از رامهرمز» قبل از شهر ایذه») مدفون مى باشد.

·        بعضی در شهر آمل» استان مازندران دفن است. مانند: سید قوام الدین، مؤسس سلسله حاکم در طبرستان.

 

 

·        اَجداد نزدیک تر ایشان، همگی در عراق، در مقبره خانوادگی که در حرم مطهر سیّدالشهداء پشت قبور شهداى کربلا قرار دارد مدفون اند.

 

 

تحصیلات 

 

استاد محقق، سید علی شهرستانی، پس از پایان دوره متوسطه، وارد حوزه علمیه در کربلا شد؛ نحو، صرف، منطق، معانی بیان، بلاغت و مقداری از فقه واصول را نزد شیخ جعفر رشتی، شیخ عبد الحسن بیضائی، سید مختار هندی، شیخ عبدالرضا صافی و. استفاده نمود.

درپی فشار وسخت گیری نظام بعثی صدامی بر خاندان مذهبی و شخصیت هاى دینی و حوزه های علمیه، استاد شهرستانی به همراه خانواده اش، در سال 1356شمسى به ایران هجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و داماد آیة الله شیخ حسن على مروارید (یکی از عالمان بزرگ مشهد) گردید.

وى درحوزه علمیه شهرمقدس مشهد» تحصیل علوم ودرس وبحث را ادامه داد و نزد اساتید زیر حاضر شد:

 

 

 

·        مکاسب را نزد آیة الله میرزا علی فلسفی فرا گرفت.

·        رسائل وکفایه را نزد آیة الله سید حسن مرتضوی آموخت.

·        منظومه سبزواری و بخشی از اسفار را نزد آیة الله سید عز الدین زنجانی درس گرفت.

پس از اتمام دروس سطح، به دوره عالی دروس حوزه گام نهاد ودر کرسی های درس خارج آیات : میرزا علی فلسفی، سید ابراهیم علم الهدى، سید حسن مرتضوی، حاضر شد و تقریرات درس این بزرگان فقه واصول وفلسفه را به زبان عربی نوشت.

 

 

 

 

 

 

فعالیت هاى علمی

علامه شهرستانی، همراه با حضور در دروس اساتید بزرگ حوزه ونگارش آموزه هاى آنها، به فعالیت هاى علمی دست یازید و پیرامون برخی از شئون فکرى واجتماعی در بعضی از مجله هاى دینی، با نام واقعی اش ویا با نام مستعار، دست به قلم زد. مقاله هاى چندی را درباره مسلمانان جهان (فیلیپین، امریکا،.) نوشت که در مجله الإرشاد» (که در مشهد انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

 

وپیرامون سنت نبوی بعد از پیامبر، ازدواج اُم کلثوم، و. مقالاتی را نوشت که در مجله تراثنا» (که در قم انتشار مى یافت) به چاپ رسید.

 

سپس به نگارش مقاله در مجله المصباح» و مجله امامت پژوهی» و دیگر فصل نامه ها وماهنامه ها پرداخت.

 

 

بیشتر اهتمام استاد شهرستانی، نگارش آثاری در امور اعتقادی است که به شئون مسلمانان وریشه های اختلاف آنان تعلّق دارد.

بعضی از آثار ایشان به چاپ رسیده وبعضى در آستانه چاپ و برخی نیز مخطوط مى باشد.

آثار چاپی

·        وضوء النبی (وضوی پیامبر) در چهار جلد.

·        منع تدوین الحدیث (منع تدوین حدیث) در دو جلد

.

·        حّیّ على خیر العمل، الشرعیّة والشعّاریة (شرعى وشعارى بودن حیعلة سوم در اذان).

·        الصلّاة خیر من النّوم شرعة أم بدعة (نماز بهتر از خواب است، شرعیت دارد یا بدعت مى باشد).

·        أشهد أنّ علیاً ولی الله، بین الشرعیة والابتداع (شرعیت یا بدعت بودن شهادت به ولایت در اذان).

·        من الصدّیق ومن الصدّیقة؟ (صدّیق و صدّیقه کیانند؟).

·        تاریخ الحدیث النبوی (جستاری در تاریخ حدیث پیامبر).

 

 

·        زواج أمّ کلثوم اوّاج اللّغَز (ازدواج معما گونه اُم کلثوم).

 

·        التسمیات بین التسامح العلوی والتوظیف الأموی (نام گذاری اسماء فرزندان ائمه به نام خلفاء در برزخ تسامح علوی وسوء استفاده اموی).

 

·        عارفاً بحقکم (زیارت عارفانه).

·        جمع القرآن، نقد الوثائق وعرض الحقائق (جمع آورى